“Denk niet aan een roze olifant". Het bekende voorbeeld van de kracht van je verbeelding. Je ‘hoofd’ produceert meteen allerlei beelden. Het plaatje hiernaast zorgt ervoor dat je op de eerste beelden gaat associëren. Je verbeeldingskracht is direct ‘aan’ en zo sterk dat je eigenlijk niet ergens anders meer aan kan denken.
Maar wat is verbeeldingskracht dan precies?
Kan iedereen het even goed gebruiken? Waar in onze hersenen bevindt zich dat? Hoe zet ik het aan of, in veel gevallen, kan het ook een keertje uit?
In de literatuur en bij creativiteitscoaches is niet echt een eenduidige definitie te vinden van zowel verbeeldingskracht als creativiteit. Als je het mij vraagt, wordt er nogal wat door elkaar gehaald en alles veel moeilijker gemaakt dan dat het werkelijk is. Er is zoveel over geschreven. Iedereen heeft er een mening over.
En ik ook!
Volgens mij is verbeeldingskracht het vermogen om je dingen voor te stellen die op dat moment en op die plaats niet met je zintuigen waar te nemen zijn.
Dit is een eenvoudige definitie, die voor iedereen te begrijpen is: iets is er niet, maar je kunt er wel aan denken.
Dit is ook een ongelooflijk brede definitie, want het zou betekenen dat het overgrote gedeelte van je gedachten een uiting zijn van je verbeeldingskracht. JAAAA! Dat is zo!
Onze verbeeldingskracht is een mega-kracht.
Een gigantische eigenschap van het brein dat ons in staat stelt gevaar in te schatten, voorraad voor de komende winter in te slaan, schepen te bouwen, nieuwe landen te ontdekken en uiteindelijk de I-phone te bedenken én te gebruiken.
Verbeeldingskracht zorgt er ook voor dat je kan piekeren. Dat je je kan indenken wat voor enge ziektes dat ene pijntje zou kunnen zijn, wat er allemaal kan gebeuren of had moeten gebeuren (volgens jou). En het laat je ook een voorstelling maken van wat jij eerlijk of oneerlijk vindt.
Waar zit die verbeeldingskracht in onze hersenen?
Volgens de jongste neurologische inzichten hebben we een dagdroomnetwerk (1). Het wordt een netwerk genoemd omdat je hersenen een taak meestal uitvoeren met een groot aantal delen van je hersenen die met duizenden onderlinge verbindingen samenwerken. (Dit is redelijk nieuw inzicht en spreekt het traditionele idee dat elke functie zijn eigen plekje in je hersenen heeft, tegen).
Je hebt drie van deze netwerken: het dagdroomnetwerk, het focusnetwerk en het aandachtsnetwerk. Het focusnetwerk laat je geconcentreerd met een taak bezig zijn. Je hoort of ziet niet veel van je omgeving, bent meestal bezig met één taak die je van A tot Z in de juiste volgorde afwerkt. Het dagdroomnetwerk is wat minder rechtlijnig.
Bij het dagdroomnetwerk “is er een stroom losjes met elkaar verbonden beelden en gedachten en een relatief gebrek aan obstakels daar tussen. Het kan voor grote creativiteit leiden en tot oplossingen voor problemen die onoplosbaar leken” (1)
Het derde netwerk is het aandachtsnetwerk. Dit is meestal sluimerend op de achtergrond aanwezig en is continu waakzaam voor onverwachte, niet normale en potentieel gevaarlijke situatie. Dit netwerk zorgt ervoor dat je je arm omhoog doet als er plotseling een bal naar je toekomt.
Daarnaast heb je een soort van ‘switch’.
Deze zorgt ervoor dat je kan schakelen tussen de verschillende netwerken. Het focusnetwerk en het dagdroomnetwerk kunnen niet tegelijkertijd ‘aan’ zijn. Het is of het één of het ander. Het wisselen tussen deze twee netwerken gebeurt meestal onbewust, maar kan wel razendsnel gaan en duizenden keren per dag.
Het aandachtsfilter is op de achtergrond wel altijd aan, klaar om jou te redden van een potentieel gevaarlijke situatie.
Uit neurologisch onderzoek is gebleken dat het gebruiken van het focusnetwerk heel veel energie kost. Het switchen ook. (1)
De dagdroomstand = ontspannen
Het dagdroomnetwerk kost vrijwel geen energie of levert in veel gevallen zelfs energie op voor het menselijk lichaam. Een poosje mijmeren kan verkwikkend werken. Daarnaast is dit netwerk bijzonder krachtig en altijd ‘aan het trekken’ om het over te nemen van het focusnetwerk.
Het is lastig om lange tijd geconcentreerd te blijven en heerlijk om je te laten afleiden door gewoon wat voor je uit staren.
Het dagdroomnetwerk is zo krachtig en zo makkelijk vol te houden dat het ook wel de natuurlijke stand van de hersenen genoemd, de ruststand. De ontdekking van dit netwerk was volgens proffesor Daniel Levin (1) een van de grootste neurologische ontdekkingen van de afgelopen 25 jaar.
Terug naar verbeeldingskracht.
Het mag duidelijk zijn dat deze voortkomt uit je dagdroomnetwerk. Als het aan staat, kun je je verbeeldingskracht gebruiken. Het is ook nog eens goed voor je: je hersenen zijn in hun natuurlijke stand en rusten uit.
Het wisselen van het focusnetwerk naar het dagdroomnetwerk gebeurt dus meestal onbewust. Soms kies je ervoor om je dagdroomnetwerk aan te zetten: op het strand als je gaat zitten om een poosje naar de zee te staren, op vakantie of bij het wandelen in het bos.
Trainen!
Door je dagdroomnetwerk te bewust aan te zetten en te trainen, bijvoorbeeld door meditatie, wordt je verbeeldingskracht sterker. Meditatie is echter niet de enige manier om je dagdroomnetwerk te trainen. Ik ben ervan overtuigd dat het ook andersom werkt: door je verbeeldingskracht te trainen, train je ook het dagdroomnetwerk. Je start een proces waarbij je verbeeldingskracht en je dagdroomnetwerk elkaar keer op keer versterken.
Creativiteit
De voordelen zijn eindeloos: meer ontspanning, meer rust, misschien zelfs wel beter slapen , meer empathie voor je medemens, meer energie, meer flexibiliteit en /of een andere kijk op werkprocessen en samenwerken.
Stapje voor stapje, versterk je jouw dagdroomnetwerk en jouw verbeeldingskracht. Dat is geen rechtlijnig proces en het is voor geen twee mensen hetzelfde. Elk stapje leidt echter tot een volgend stapje: er komt er een moment waarop je je verbeeldingskracht bewust gaat inzetten met een vooraf bepaald doel. En dat is creativiteit!
(1) Daniel Leven, Een opgeruimde geest, 2015